Van Kaapstad naar Victoria Falls

Zuid-Afrika is ruim 1,2 miljoen km² groot; België past ongeveer 39 keer in Zuid-Afrika. In het noorden grenst het land aan Namibië, Botswana, Zimbabwe, Mozambique en Swaziland. Lesotho ligt in het oosten en is helemaal door Zuid-Afrika omsloten. Ten westen ligt de Atlantische Oceaan, ten oosten de Indische Oceaan. Voor de kust liggen enkele eilanden. Robbeneiland tegenover Kaapstad is als jarenlange gevangenis voor ANC-strijders, het bekendste. Het land bestaat voor een groot stuk uit hoogvlakte, tussen 1.000 m en 1.800 m. Maar er zijn ook bergketens, waarvan de Drakensbergen de hoogste zijn met het hoogste punt op 3.820 m, laagvlaktes en woestijn (de uitlopers van de Kalahariwoestijn). Belangrijkste rivieren zijn de Oranjeriver en de Limpopo. De eerste vormt de grens met Namibië, de andere met Zimbabwe. De bekendste berg van het land is ongetwijfeld de Tafelberg (1.086 m) bij Kaapstad.

Zuid-Afrika is groot én groots, zeker qua natuur, en het krioelt er van de dieren. Vele nationale parken en wildreservaten zijn over het ganse land verspreid en moeten de natuur in al haar facetten beschermen. Zuid-Afrika is dan ook de wereldleider op het vlak van natuurbehoud. Het bekendste reservaat is het Kruger Nationaal Park, één van de grootste ter wereld, dat met een oppervlakte van ongeveer 20.000 km² overeenkomt met 65% van de oppervlakte van België. De Zuid-Afrikaanse cijfers zijn gigantisch: 100 soorten slangen, 900 verschillende soorten vogels, 5.000 soorten spinnen, 270 vissoorten in de oceaan... maar de 'big 5' (olifant, neushoorn, buffel, leeuw, luipaard) spreekt het meest tot de verbeelding. De Zuid-Afrikanen spreken zelfs over de 'big 6' waarbij de walvis bij de grote 5 moet geteld worden. Walvissen komen tussen juni en november in de buurt van Hermanus om er hun jongen ter wereld te brengen.

Daarnaast kent Zuid-Afrika een zeer afwisselende plantengroei, enkel bossen zijn er weinig te vinden. Vooral het plantenrijk van de Kaap is bijzonder boeiend met een enorm hoge concentratie aan plantensoorten (maar liefst 8.500 soorten). De planten maken deel uit van het 'fynbos', een naam die slaat op de voor bouwhout ongeschikte dunne stammen van de struiken. De familie van de Protea is sterk vertegenwoordigd, waarvan de reuzenprotea de nationale bloem van Zuid-Afrika is.

Zuid-Afrika is een presidentiële republiek. De huidige grondwet dateert van 1996. Iedereen vanaf 18 jaar heeft stemrecht: het Lagerhuis (National Assembly) wordt om de 5 jaar gekozen en dit Lagerhuis kiest ook de president. Daarnaast is er ook een senaat met vertegenwoordigers uit de provincies. Het parlement van Zuid-Afrika is gevestigd in Kaapstad, waardoor Kaapstad officieel de wetgevende hoofdstad is. De bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika is Pretoria, de rechterlijke macht is gevestigd in Bloemfontein. Sinds 15 februari 2018 is Cyril Ramaphosa, de nieuwe leider van het ANC, officieel president van Zuid-Afrika. Vorige president en ANC-leider Jacob Zuma trad op 14 februari 2018 af omdat de druk op hem wegens corruptieschandalen te groot was geworden.

Geschat wordt dat Zuid-Afrika 55,91 miljoen inwoners telt. Bijna de helft van de Zuid-Afrikanen is jonger dan 25 jaar, 12% is ouder dan 55 jaar. De levensverwachting is 63.1 jaar. 65% van de mensen woont in stedelijk gebied: Johannesburg telt 9,3 miljoen inwoners, Kaapstad 3,3 miljoen.

Zuid-Afrika is een multi-etnisch en multicultureel land, de zogn. regenboognatie van Afrika. De Khoi en hun afstammelingen zijn de oorspronkelijke bewoners. Vandaag vormen de nakomelingen van de Bantoevolken de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Zij zijn de grootste groep van het land met 79% van de bevolking. Een eenheid is het niet omdat ze uit verschillende groepen bestaan, elk met een eigen cultuur en taal. De grootste groep zijn de Zoeloes gevolgd door de Xhosas. 9% van de bevolking is blank, 9% is kleurling, 3% Indisch of Aziatisch.

Economisch heeft Zuid-Afrika heel wat troeven: goed ontwikkelde financiële, juridische, communicatie-, energie- en transportsectoren, vele delfstoffen (goud, platina, chroom, diamant, ...), goede infrastructuur. De ijzer- en staalindustrie is belangrijk, met in het verlengde daarvan de assemblage van auto’s, evenals een uitgebreide chemische industrie. Ook toerisme is een belangrijke sector geworden. 9% van de mensen werkt in de landbouw. Het gunstige klimaat en de vruchtbare bodem zorgen voor goede landbouwomstandigheden. De sector voorziet in vrijwel de volledige behoefte aan voedingsmiddelen in het land. De grootste boerderijen zijn in handen van blanken; zwarte boeren verbouwen voornamelijk producten voor eigen gebruik. Tenslotte is Zuid-Afrika de achtste wijnproducent ter wereld. De wijngebieden liggen in de Kaapprovincie, ten oosten van Kaapstad. Werkloosheid en armoedebestrijding blijven een grote uitdaging. 25% van de actieve bevolking is werkloos, 31% leeft onder de armoedegrens. Hierdoor vertoont het land zowel kenmerken van een ontwikkeld land als van een onderontwikkeld derdewereldland.

Religie is voor de Zuid-Afrikanen heel belangrijk. In elk dorpje staat wel een kerk en in de steden zijn er kerken, moskeeën en synagoges te vinden. Er bestaat een grote diversiteit: niet alleen het christendom en zijn vele stromingen, maar ook de traditionele Afrikaanse godsdienst, het hindoeïsme, jodendom en de islam komen veelvuldig voor. Het christendom kent de meeste aanhangers, 80% behoort tot een christelijke kerk of organisatie. Veel Zuid-Afrikanen combineren hun christelijke of islamitische geloof met het traditionele Afrikaanse geloof. De Afrikaanse inheemse kerken hebben dan ook nog altijd veel aanhangers.

Uiteraard impliceert reizen door het multiculturele Zuid-Afrika dat je de verschillende bevolkingsgroepen respecteert en dat je absoluut vermijdt ook maar iets te doen waarvoor je als racist zou kunnen beschouwd worden. Best vermijd je ook gesprekken over racisme. Omdat Zuid-Afrika zo multicultureel is, kunnen gewoontes ook moeilijk veralgemeend worden.

Zuid-Afrika voelt vaak westers aan. Mensen zullen buitenlanders met een handdruk begroeten, vrouwen houden het soms bij een hoofdknik i.p.v. een handdruk. Ken je een vrouw goed dan zul je haar begroeten met een kus op de wang of een knuffel. Maar de wijze van begroeting kan verschillen van groep tot groep.

In Zuid-Afrika is de familie heel belangrijk. In de zwarte, traditionele samenleving is de stam en de uitgebreide familie dé plaats waar zowel emotionele ondersteuning als financiële zekerheid wordt geboden, terwijl blanke Zuid-Afrikanen meer focussen op het kleinere gezin.

Zuid-Afrikanen zijn heel trots op hun land en kunnen kritiek van buitenlanders niet echt appreciëren. Toch zullen ze zelf graag hun tekortkomingen becommentariëren.

Fooien geven is in restaurants en benzinestations in Zuid-Afrika heel normaal. 10% fooi is dan de gewoonte. Op markten en aan straatstalletjes kan je onderhandelen over de prijs.

In onze zomertijd is er geen tijdsverschil, in onze wintertijd is het in Zuid-Afrika 1 uur later dan bij ons.

De netspanning in Zuid-Afrika is 220/240 volt. Best koop je een Zuid-Afrikaanse stekker in een plaatselijke supermarkt omdat de Zuid-Afrikaanse stekker (drie ronde pinnen in driehoek opgesteld) zelden in wereldstekkers te vinden is.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken stelt in haar reisadvies: mits inachtneming van de gebruikelijke voorzorgsmaatregelen, kan in Zuid-Afrika doorgaans veilig gereisd worden. Meer info op diplomatie.belgium.be.

Namibië bestaat uit drie landschappen. Ten eerste de aan de kust gelegen Namibwoestijn. Als tweede in het binnenland een van noord naar zuid lopend, langgerekt plateau met pieken van boven de tweeduizend meter. De hoogste toppen van Namibië bevinden zich in het centrum van het plateau, met als uitschieters de Auasberge (2484 meter) en de Brandberg (2610 meter). Ten slotte in het oosten een vanaf het plateau geleidelijk aflopend woestijngebied een uitloper van de Kalahariwoestijn.

Het grootste deel van Namibië is niet erg gevarieerd begroeid. Er zijn een groot aantal wildparken (zoals Etosha N.P.) waar je enorm veel wilde dieren aantreft.

Namibië is een parlementaire democratie. Het staatshoofd wordt rechtstreeks voor vijf jaar door het volk gekozen en is eenmaal herkiesbaar. Namibië was van 1884 tot 1915 een Duitse kolonie. Na de Eerste Wereldoorlog kwam het gebied enige jaren onder Brits gezag. Van 1921 tot eind jaren '60 kwam het onder bewind van Zuid-Afrika. Deze laatste bleef Namibië echter bezetten. Pas sinds 1990 verkreeg Namibië officieel zijn onafhankelijkheid. Huidig president is Hage Geingob.

In Namibië wonen 2,48 miljoen mensen. Bijna de helft van de bevolking behoort tot de Ovambostam, een Bantoevolk dat voornamelijk in het noorden van het land woont. Zij kwamen later in het land dan de oorspronkelijke bewoners: de Khoi-Khoi en de San. In de Kalahariwoestijn woont nog wel een kleine groep San. Verder komen de volgende stammen voor: de Damara, Herero, Nama, Kavango, Oost-Caprivi en de Kaokovelders.

De grote voorraden bodemschatten in Namibië zoals diamant, uranium, goud en koper leveren een groot deel van alle export inkomsten. Toch is zo'n een derde van de bevolking werkloos en wordt deze problematiek versterkt door de jaarlijkse groep schoolverlaters, waarvoor nauwelijks werk is.

De grote meerderheid van de mensen in Namibië is christelijk, zo’n tachtig tot negentig procent. Ook is de Nederland Hervormde Kerk er groot. Dat laatste komt doordat Namibië tot 1990 bij Zuid-Afrika hoorde. In Zuid-Afrika was de Nederlands Hervormde Kerk onder apartheid de nationale godsdienst. Vooral in het noorden leven nogal wat rooms-katholieken. Zij stammen af van bekeerlingen van Portugese evangelisten, die Namibië via de Portugese kolonie Angola binnentrokken. De meeste niet-christelijke volken, zoals de Himba, San en sommige Herero groepen geloven in Afrikaanse animistische tradities zoals voorouderverering.

Ongevraagd foto's nemen van mensen is niet beleefd in Namibië, net als ongevraagd hun huis (hut) binnenlopen.

Tijdens onze juli-reis is het in Namibië 1 uur vroeger. Tijdens onze septemberreis is er geen tijdsverschil. De zon komt er gemiddeld op om 06u30 en gaat onder rond 18u00.

De netspanning in Namibië is 220 volt (50 Herz), met drie rond pinnen in een driehoek (driepootstekker – type D). Neem best ook een adaptor mee. Reservebatterijen en een zaklamp zijn zeker handig om mee te nemen.

In Namibië is het veilig reizen. Meer info vind je hier.

De Okavangodelta in Botswana is ontstaan door de bedding van de rivier Okavango die zijn oorsprong in Angola vindt. In plaats van in zee uit te monden loopt de rivier dood in een wirwar van kreekjes in de Kalahari-woestijn. Het reusachtig moerasland is een uniek natuurgebied met een rijke flora en fauna.

Botswana is bekend om zijn grote diversiteit aan dieren. In vergelijking met de rest van Afrika is Botswana goed beschermd gebleven tegen stropers. De meeste camps en lodges zijn niet omheind, waardoor het wil bijna vlak voor je accommodatie te spotten valt. Botswana richt zich niet op massatoerisme, maar op een laag volume maar met een des te authentiekere belevenis.

Botswana is een parlementaire democratie. Sinds de onafhankelijkheid van de Britten in 1966 ligt de wetgevende macht bij het parlement, dat bestaat uit de Nationale Vergadering (57 gekozen leden), president, voorzitter, procureur-generaal en vier afgevaardigden van de president. De Democraat Mokgweetsi Masisi is momenteel aan het bewind.

In Botswana is het grootste deel van de inwoners (2,25 miljoen) Tswana wat 'Bosjesman' betekent. De benaming van het land verwijst naar de naam van de vroegere stam. Nu heet iedereen die in Botswana woont zo. Andere bekende stammen zijn de San, de Herero en de Kgalagadi. De Herero vrouwen vallen op door hun wijde rokken en grote hoeden naar Victoriaans model.

Voor de onafhankelijkheid in 1966, behoorde Botswana tot de armste 20 landen ter wereld. De ontdekking en ontwikkeling van de diamant begin jaren '70 zorgde voor een enorme economische groei. De meeste mensen zijn actief in de landbouw. De economische groei heeft geleid tot verbetering van de infrastructuur en ontwikkeling van de industriesector en sociale diensten. Maar de werkloosheid blijft in bepaalde regio's een probleem, onder meer door terugkerende mijnwerkers uit Zuid-Afrika. Ook de inflatie is nog niet onder controle. Niettegenstaande is Botswana is vergelijking met andere Afrikaanse landen zeer welvarend.

Bijna driekwart van de mensen in Botswana is christelijk. Veel van hen combineren het christendom echter met hun traditionele Afrikaanse tradities, zoals voorouderverering.

In Botswana moet je, voor je iets vraagt (bijvoorbeeld de weg), iemand steeds begroeten en vragen hoe het met hem gaat. Op zondagen ligt het leven in Botswana stil. Bijna iedereen gaat dan naar de kerk. Vooral op het platteland is het als vrouw aan te raden je dijen bedekt te houden. Dus geen te korte rokjes daar dragen.

In de zomer is er geen tijdsverschil. In onze winter is het in Botswana één uur later.

Voor Botswana neem je best een verloopstekker mee.

Botswana is een relatief veilig land. Wegen zijn bovendien doorgaans goed berijdbaar. Meer info vind je hier.

Zambia bestaat voornamelijk uit plateaus, met uitzondering van het zuiden waar je meer rivieren en meren vindt. Twee van de grootste rivieren van Afrika ontspringen in Zambia: de Zambezi en de Congorivier. De Zambezi is de vierde rivier van Afrika, na de Nijl, de Congo en de Niger. Beroemd zijn de Victoriawatervallen in de Zambezi, ruim 100 meter hoog en bijna twee kilometer breed. De Zambezi stort zich hier donderend omlaag in de lange zigzaggende Batoka Gorge en stroomt dan in het kunstmatige Karibameer achter de Karibadam. Het Karibameer is 274 kilometer lang en tot 48 kilometer breed. Het grootste deel van de bodem van Zambia bestaat uit een combinatie van zand en leem; West-Zambia is overdekt met een dikke laag zand afkomstig uit de Kalahariwoestijn. In het noordoosten en in de Central, Southern en Eastern Province regent het veel meer en daar vinden we kleigrond.

Zambia kent een uitgebreid netwerk van 19 nationale parken en wildreservaten. Het bekendst zijn het Kafue National Park en de reservaten in het dal van de Luangwarivier. De Luangwa Valley behoort tot de rijkste Big Five-gebieden (olifant, neushoorn, buffel, leeuw en luipaard) van Afrika. Vogelliefhebbers zullen hier ook zeker hun hart ophalen.

Zambia, vroeger een slavenkolonie onder de naam Noord-Rhodesië, werd onafhankelijk van de UK in 1964 en is een presidentiële republiek binnen het Gemenebest, met aan het hoofd een voor vijf jaar gekozen president. De president kan slechts één keer herkozen worden en volgens de grondwet dienen beide ouders van een presidentskandidaat van Zambiaanse afkomst te zijn. Momenteel is Hakainde Hichilema president van Zambia.

Ruim 98% van de Zambianen behoort tot een van zeven taalgroepen: Bemba, Tonga, Nyanja, Lunda, Luvale, Lozi en Kaounde. De basis van zo'n stam is de ‘clan’, een groep families die aan elkaar verwant zijn doordat ze dezelfde herkenningsnaam gebruiken. De ‘chief’ van een clan heeft traditioneel nog veel gezag. Dit is nog zo vooral in de dorpen. Een minderheid van de bevolking zijn Aziaten en Europeanen. Zambia telt zo'n 16,5 inwoners.

De lokale munt in Zambia is de kwacha. De meeste Zambianen zijn actief in de landbouwsector. De belangrijkste uitvoerproducten zijn: koper, zink, kobalt, lood en tabak. De belangrijkste industriële activiteiten zijn voedsel- en dranken-, textiel-, chemische en lichte ijzerproductie. Er wordt nauwelijks voor de export geproduceerd. Het land kampt met enorme betalingsbalanstekorten en een hoge buitenlandse schuld.

Zambia is een christelijk land volgens de grondwet maar er bestaat een grote verscheidenheid aan religieuze tradities. Een deel gelooft sterk in de traditionele, vaak animistische Afrikaanse manier van leven (=voorouderverering), ongeveer 72% zijn christenen en protestanten. Ook de Jehova’s getuigen, pinkstergemeenten, evangelische gemeenschappen en zevendedagsadventisten hebben een groeiende aanhang. Een klein deel is islamiet of hindoe.

Traditionele genezers spelen nog altijd een belangrijke rol in het leven in Zambia. Elk dorp heeft wel een natuurgenezer die de rest van de bevolking in ziekte en psychische nood bijstaat met kruiden en wijze lessen van de voorouders. Je moet in Zambia ook iemand altijd eerst groeten voor je hem of haar iets vraagt. Ook moet je als man wachten tot de (Zambiaanse) vrouw jou een hand geeft. Als eerste je hand uitsteken, kan als onbeleefd worden opgevat. Als je ergens te gast bent, ontvang je vaak een welkomstcadeautje. Een gift weigeren is erg onbeleefd.

Tijdens onze zomertijd is er geen tijdsverschil. Tijdens onze wintertijd is het in Zambia 1 uur later.

In Zambia neem je voor alle zekerheid best een verloopstekker mee.

Wees in Zambia op je hoede voor zakkenrollers in grote steden en neem best geen al te grote sommen cash op zak mee. Het is een veilig land om in te reizen. Meer info vind je hier.

Zimbabwe ligt in het zuiden van Afrika. Het grenst aan Zambia, Mozambique, Zuid-Afrika en Botswana.

Zimbabwe kan al naargelang de hoogte opgedeeld worden in vier gebieden. Het hart van Zimbabwe bestaat uit een hoog plateau met aan beide zijden het iets lager gelegen middenveld. De bekkens van de rivieren de Zambezi, de Limpopo en de Sabi vormen samen het laagveld. Aan de grens met Mozambique ligt een bergachtige regio.

De hoofdstad van Zimbabwe is Harare.

In de parken en reservaten van Zimbabwe zit veel wild, o.a. leeuwen, giraffen, zebra’s en olifanten. In het Karibameer zitten krokodillen en nijlpaarden.

Een groot deel van het land bestaat uit savanne. Aan de grens met Mozambique komen regenwouden voor. In het oosten, op de Eastern Highlands, zijn er theeplantages. Hier vind je ook veel bos en exotische bomen en planten, o.a. mahonie, orchideeën, azalea’s etc.

Zimbabwe heeft als staatsvorm een republiek. De president is Emmerson Mnangagwa (de vroegere vicepresident) die eind november 2017 de derde president van Zimbabwe werd nadat militairen de macht overnamen. De vorige president Mugabe (die sinds 1980 het land regeerde) moest aftreden nadat een afzettingsprocedure was opgestart.

Mnangagwa is 75. Hij heeft de bijnaam gekregen van 'De Krokodil', omdat hij ooit verzetstrijder was tegen de blanke minderheids­regering. Hij beloofde de grondwet te respecteren en de rechten van alle Zimbabwanen te beschermen. Hij blijft president tot de volgende presidentsverkiezingen, maar daar is nog geen datum voor bekend.

De Zimbabwanen hopen op verandering. Maar Mnangagwa maakt deel uit van de heersende elite. De oppositie spoort hem aan om een einde te maken aan de corruptiecultuur in het land. Kenners vrezen dat de wissel van de macht voorlopig niet veel verandering zal brengen voor de Zimbabwanen, die gebukt gaan onder een zware economische crisis.

Ex-president Robert Mugabe (93 jaar) en zijn vrouw Grace worden vrijgesteld van vervolging. Het koppel mag ook in Zimbabwe blijven wonen. Hij wordt al jaren verdacht van massamoord en het uitschakelen van politieke tegenstanders. Zijn mogelijke misdaden zullen evenwel geen gevolg krijgen: hij en zijn vrouw hebben een deal gesloten met de nieuwe machthebbers, die hen immuniteit en een veilig verblijf in Zimbabwe garandeert.

De Shona, een groep van prehistorische jagers, en de Ndebele waren de oorspronkelijke bewoners van Zimbabwe. Zelfs nu nog vormen de Shona de grootste etnische groep in Zimbabwe. Eind 19de eeuw arriveerden er onder leiding van de Brit Cecil Rhodes een groep Europeanen op zoek naar minerale voorraden. De exploitatie van de mijnen werd een minder groot succes dan gedacht, maar de Europeanen bleven en vestigden zich als boeren.

South Rhodesia (Cecil Rhodes' Asia), zoals het land heette, werd tot 1923 geleid door Rhodes' British South Africa Company. (Zambia werd in die tijd North Rhodesia genoemd.) De regering in Groot-Brittannië had weinig interesse in het land (mede door de tegenvallende mijnexploitatie) en liet het land (d.w.z. de blanke minderheid) in 1923 de keuze tussen inlijving bij Zuid-Afrika of het worden van een kolonie met zelfbestuur. Het werd het laatste.

In 1962 kwam een nieuwe partij aan de macht, het Rhodesian Front (RF), die vasthield aan de blanke (minderheids-)overheersing en voor volledige onafhankelijkheid van Groot-Brittannië was. Ian Smith, leider van het RF, verklaarde Zimbabwe in 1965 onafhankelijk. Deze eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring werd door Groot Brittannië nietig verklaard en werd gevolgd door economische sancties en een VN-handelsembargo.

Begin jaren '60 ontstond er een georganiseerde Afrikaanse beweging die zich verzette tegen de jarenlange blanke overheersing. De eerste grote organisatie was de Zimbabwe African People's Union (ZAPU) onder leiding van Joshua Nkomo. Een afsplitsing hiervan, de Zimbabwe African National Union (ZANU), ging zich later voornamelijk richten op de belangen van de Shona terwijl de ZAPU haar aanhang vooral onder de Ndebele vond. In de verkiezingen voorafgaand aan de onafhankelijkheid kwam Robert Mugabe (ZANU) als grote winnaar naar voren en vormde later Zimbabwe's eerste regering. Op 18 april 1980 werd Zimbabwe formeel onafhankelijk. De ZANU heerste sinds 1980 tot 2000 met een vrijwel absolute meerderheid. Van oppositie was geen sprake. Openlijke protesten en kritiek werden vele jaren door de regering in de doofpot gestoken. Sinds eind 1997 zag een officiële oppositie het levenslicht, the Movement for Democratic Change (MDC).

In Zimbabwe leven een aantal etnische bevolkingsgroepen. De meerderheid van de bevolking behoort tot de Shona. Zo'n 16,15 miljoen mensen leven in Zimbabwe.

De officiële munteenheid van Zimbabwe was de Zimbabwaanse dollar (ZWD), maar door de sterke waardedaling kan je hier niet meer mee betalen. De US dollar en de Zuid-Afrikaanse rand worden wel geaccepteerd.

De economie steunt vooral op de landbouwsector. De belangrijkste exportproducten zijn tabak, thee, katoen, suiker en koffie.

De meest voorkomende geloofsovertuigingen in Zimbabwe zijn het christendom en enkele inheemse religies.

In de wintertijd is het in Zimbabwe een uur later dan in België. In de zomertijd is er geen tijdsverschil.

In Zimbabwe bedraagt de netspanning 220 volt. De stopcontacten zijn van het type D en G. Je neemt best een wereldstekker mee.

In Zimbabwe kan je over het algemeen veilig reizen. Wel moet je goed opletten voor de toenemende criminaliteit, vooral in de hoofdstad Harare en andere toeristische centra. Meer info vind je hier.